سریال مختارنامه سه بخش دارد که در بخش نخست جوانی زندگی مختارثقفی و در دو بخش دیگر میانسالی تا شهادت وی را به تصویر می کشد.
این سریال از پروژه های تاریخی و محصولات رده الف مرکز سیما فیلم است که تهیه کنندگی آن را محمود فلاح برعهده دارد.مختارنامه از پروژه هایی است که با صرف زمان، انرژی و هزینه فراوان ساخته می شود و به خاطر مقطع خاص تاریخی که به نمایش می گذارد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این سریال که ششمین ساخته داوود میرباقری پس از مجموعه هایی همچون امام علی(ع) و معصومیت از دست رفته به شمار می آید، از بهمن سال ۸۱ وارد مراحل پیش تولید شد و فیلمبرداری آن نیز به طور رسمی از فروردین ۸۳ آغاز گشت.
فیلمنامه اولیه این کار تاریخی را محمدابراهیم سلطانی فر نوشته و حسن میرباقری، محمد بیرانوند و داوود میرباقری نیز در ۳ نوبت آن را بازنویسی کرده اند.
این سریال به شیوه ۳۵ میلیمتری در کاشان ، آبادان، ورامین، شاهرود و شوشتر فیلمبرداری می شود ضمن آنکه بخشهای جنگی نیز در شهرک دفاع مقدس و احمدآباد مستوفی تهران در حال فیلمبرداری است.
در این مجموعه فریبرز عرب نیا، نقش مختار را ایفا می کند و رضا رویگرى، رضا کیانیان، عنایت شفیعى، فرهاد اصلانى، ژاله علو، فریبا کوثرى، اکبر زنجانپور، نسرین مقانلو، پرویز پورحسینى، مهدی فخیم زاده، ویشکا آسایش، ژاله علو، سیامک اطلسى، داوود رشیدى، ولی الله شیراندامى، محمد صادقى، محمدفیلى، شهره‌لرستانى، فرخ نعمتى، کاظم هژیر آزاد، نسرین مقانلو، ولی الله مومنى، کریم اکبری مبارکه، امین زندگانى، ابراهیم آبادى، انوشیروان ارجمند، محمود اردلان، حبیب دهقان نسب، جعفر دهقان و… از دیگر بازیگران آن هستند.
عوامل پشت صحنه این سریال نیز عبارتند از:
نویسنده و کارگردان: داود میرباقرى، تهیه کننده: محمود فلاح، نویسندگان اولیه: حسن میرباقرى، محمد بیرانوند، مدیر فیلمبردارى: عظیم جوانروح، تدوین گر: مهدی حسینی وند، چهره پردازى: عبدالله اسکندرى، مسعود ولدبیگی و محقق تاریخ اسلام: حجت الاسلام رسول جعفریان.
در ماه های پایانی ساخت این پروژه عظیم تاریخی، جزئیات آن را با رضا استادی، مسوول روابط عمومی سریال به گفتگو نشسته ایم.
وی درباره مختارنامه گفت: این سریال به روایت زندگی پر فراز و نشیب و قیام حماسی و قهرمانان مختار ابوعبید ثقفی ملقب به ابواسحاق می پردازد. به مدد تمامی اسناد و مدارک باقی مانده، این مقطع جاودان تاریخی، یادآور جنبشی فراگیر و اثرگذار است که پس از حادثه عاشورا به رهبری مختار شکل می گیرد و با قصاص اشقیا و قاتلین امام حسین(ع) و یاران مظلومش به پیروزی می رسد.
در این سریال جوانی، میان سالی و کهن سالی مختار به عنوان شخصیت محوری به تصویر کشیده می شود. داستان سریال از روزهای پایانی خلافت امام حسن(ع) آغاز و به زمان امامت امام حسین(ع) می رسد و وقایعی که منجر به قیام محرم سال ۶۱ قمری شد را در بر می گیرد به تعبیری از زمان حکومت معاویه تا حکومت عبدالملک مروان. زمانی که امام حسین(ع) به همراه خانواده و یارانش آماد سفر به کوفه می شود، مختار و افراد قبیله اش زمینه های استقال با شکوه از امام را فراهم می کنند ولی عبیدالله زیاد با هراس از موقعیت به وجود آمده و حسب دستو یزیدبن معاویه برای گرفتن بیعت از امام و در هم شکستن همراهی و مقاومت کوفیان به ویژه یاران مختار، او را به عنوان رهبر جنبش در کوفه دستگیر و به همراه دیگر علویان فداکار به زندان می اندازد. بدین ترتیب مختار در تمامی روزهای منتهی به واقعه عاشورا با دلی دردمند و خشمی فروخورده در بند و زندان حاکم کوفه است. در این میان توطئه بنی امیه برای قتل مختار به نتیجه نمی رسد و این فرمانده دلاور و زیرک با وساطت عبدالله بن عمر و به کارگیری ترفندی هوشمندانه از زندان آزاد شده و مدتی بعد با فراهم کردن نیروهای وفادار و شجاع قیام سراسری و سرنوشت ساز خود را آغاز می کند و سرانجام موفق به تشکیل حکومتی عدالتخواه می شود و …
پیشنهاد انجام چنین پروژه ای چگونه به داوود میرباقری رسید در شرایطی که ظاهرا شهرام اسدی نیز در حال کار بر روی چنین پروژه ای بوده است؟
سال ۱۳۸۱ پس از تعطیلات نوروز ، محمود فلاح تهیه کننده فعلی، سریال مختارنامه، متن فیلمنامه توابین ـ فیلم نامه اولیه سریال مختارنامه را که در آن زمان محمد ابراهیم سلطانی فر نوشته بود ـ را برای مشاوره درباره انتخاب کارگردان به داوود میرباقری ارائه کرد.
میرباقری در آن زمان منتظر به نتیجه رسیدن
فیلمنامه سلمان فارسی بود. در آن زمان به میرباقری خبر داده شد که تولید سلمان بنا به گفته مسوولان سازمان فعلا مقدور نیست و برای راه اندازی این پروژه، نیاز به فرصت بیشتری است ولی در حال حاضر امکان تولید سریال توابین وجود دارد.
به این ترتیب، ساخت مجموعه سلمان فارسی که بخش اول قرارداد نگارش و تحقیق آن نیز اجرا شده بود به آینده موکول شد و ساخت سریال مختارنامه در اولویت قرار گرفت.بد نیست به این نکته هم اشاره شود که حدود ده سال پیش از این مقطع ـ یعنی حول و حوش سال های ۷۱ ـ که داوود میرباقری در حال ساخت سریال امام علی(ع) بود، محمد ابراهیم سلطانی فر نیز مشغول تحقیق برای نگارش فیلم نامه توابین بود.
متن نوشته شده توسط سلطانی فر به لحاظ تاریخی کاملا مستند بود و این مسأله فضای تاریخی دوره مورد نظر را برای گروه سازنده قابل لمس کرد اما فیلمنامه به جهت تفاوت‌هایی که با معیارهای ذهنی میرباقری داشت به بازنویسی اساسی نیاز داشت.
فیلمنامه این مجموعه سه بار توسط حسن میرباقرى، محمد بیرانوند و خود میرباقری بازنویسی شده است و متن فعلی تنها از جهت حوادث مستند تاریخی با متن قبلی مشترک است و از لحاظ دراماتیک، متن پخته‌تری است و به معیارهای دراماتیکی هم که میرباقری به آنها اعتقاد دارد نزدیک‌تر است.
آیا مانند دیگر کارهای مذهبى، مختارنامه ابتدا به صورت فیلم پخش می شود؟
خیر. مختارنامه یک سریال داستانی است و از ابتدا به صورت سریال پخش خواهد شد و تا این لحظه تصمیمی درباره استخراج یک نسخه سینمایی از آن گرفته نشده است.
هزینه های این سریال به غیر از بودجه سیمافیلم را چه ارگانها و یا مؤسساتی تقبل کرده اند؟
تمام بودجه تولید این سریال از طریق سیما فیلم تامین شده است.
شروع مراحل پیش تولید و تولید این سریال از چه زمانی بوده است؟ پیش بینی اولیه شما برای اتمام کار چه تاریخی بود؟ اکنون پایان مراحل فیلمبرداری کار را چه زمانی ارزیابی می کنید؟ زمان پخش این سریال کی خواهد بود؟
آغاز نگارش فیلمنامه، مهر ماه ۱۳۸۱ بود که قصه سریال مختارنامه از زمان حکومت معاویه آغاز و تا حکومت عبدالملک مروان ادامه پیدا می‌کند و در فاصله این دو مقطع تاریخى، ۱۶ سال از زندگی مختار ثقفی به تصویر کشیده می‌شود.
نگارش فیلمنامه اولیه سریال مختارنامه از ابتدای سال ۸۱ آغاز شد. فیلم نامه اولیه توسط حسن میرباقرى و محمد بیرانوند نوشته شد و داوود میرباقری نیز نگارش نهایی فیلمنامه را انجام داد. در طول نگارش متن، حجت الاسلام رسول جعفریان به عنوان محقق تاریخ اسلام در کنار نویسندگان فیلمنامه حضور داشته تا از نظر مستندات تاریخی و دینى، متن نهایی با واقعیت‌های تاریخی و دینی مطابقت داشته باشد. فیلمنامه این سریال بعد از نگارش به تأیید علمای دینی نیز رسیده است.
آغاز پیش تولید: فروردین ۱۳۸۲
آغاز فیلمبردارى: فروردین ۱۳۸۳
آغاز تدوین همزمان: خرداد ۱۳۸۴
تاریخ تقریبی پایان فیلمبردارى: آذر ۱۳۸۷
تاریخ تقریبی آغاز پخش: پاییز سال
۱۳۸۸
فیلمبرداری این پروژه در چه مکانهایی انجام شد؟
بخش عمده ای از سریال مختارنامه در دکورهای ساخته شده در منطقه احمد آباد مستوفی در جنوب غربی تهران مقابل دوربین رفته است. در این منطقه دکورهای شهر کوفه، مکه و مدائن ساخته شده است.
بخش های مهمی از این سریال نیز در بیابان های اطراف کاشان، منطقه عشق آباد ورامین، شهر آبادان و مناطق اطراف آن، شهرستان شاهرود و مناطق اطراف آن و شهرک سینمایی دفاع مقدس مقابل دوربین رفته است.
آیا استفاده از تنها یک دوربین برای فیلمبرداری چنین پروژه اى، کار را دشوار نمی کند در حالیکه در فیلمی مثل دوئل به طور همزمان ۴ دوربین فیلمبرداری می کردند؟
در ساخت سریال تلویزیونی مختارنامه در هر جایی که نیاز بوده، بنا به تشخیص مدیر فیلمبرداری از دو یا سه دوربین استفاده شده است. ضمن آنکه فیلمبرداری یک فیلم سینمایی به شکل همزمان با چهار دوربین مسئله ای بی سابقه در سینما و تلویزیون ایران است!
آیا بخشهایی در فیلمنامه وجود داشته که به دلیل کمبود بودجه حذف شده باشد؟
خیر. تا این لحظه از فیلمنامه مختارنامه هیچ صحنه ای حذف نشده است.
میانگین تعداد هنروران چند نفراست؟
تعداد بازیگر اصلی: بیش از ۶۰ نفر
تعداد بازیگر فرعی: بیش از ۱۴۰ نفر
تعداد سیاهی لشگر: بیش از ۲۰۰۰ نفر
تعداد نیروهای انسانی درگیر در پروژه: بیش از ۱۴۳۰ نفر
تعداد لوکیشن های داخلی و خارجی: بیش از ۱۲۲ لوکیشن
میزان ساخت دکور ۷ هکتار در زمینی به وسعت ۲۴ هکتار
محل ساخت دکور در تهران، احمد آباد مستوفی
تعداد اسب مورد استفاده در پروژه: بیش از ۸۰ رأس
برای آهنگسازی این سریال چه کسی مدنظر است؟
درباره ساخت موسیقی متن این سریال هنوز تصمیمی گرفته نشده است و تصمیم گیری درباره این بخش از کار به پایان ساخت سریال موکول شده است.
درکل این سریال در چند دقیقه تهیه می شود؟
این سریال در بیش از چهل قسمت ۵۰ دقیقه ای تهیه می شود.
حاشیه های مختارنامه
تاکنون بیشتر صحنه های مربوط به این مجموعه فیلمبرداری شده و تنها ۱۵ درصد این پروژه ۱۵۰۰ دقیقه ای باقی مانده است.
به منظور تسریع در پخش کار تدوین مجموعه از ابتدای سال ۱۳۸۴ آغاز شده و به صورت همزمان صورت می گیرد.
تمام صحنه های این پروژه عظیم با یک دوربین فیلمبرداری شده است.
از آنجا که منابع و مدارک تصویری از آن زمان وجود ندارد، گریم ها به صورت ذهنی و پس از مشورت با کارگردان طراحی شده است.
ازآغاز فیلمبردارى این سریال بیش از ۲۲۰ بازیگر در لوکیشن‌های مختلف مقابل دوربین رفته‌اند که حدود ۲۰۰ بازیگر مرد و ۲۰ بازیگر زن بوده‌اند.
به طور میانگین روزانه ۱۰۰ تا ۳۰۰ هنرور بومی نیز در کنار بازیگران اصلی این سریال مقابل دوربین رفته اند. تعداد این هنروران بسته به صحنه‌های مورد نیاز کار، از ۳۰ تا ۱۰۰ هنرور در نوسان است و گاه به ۶۰۰ هنرور هم می‌رسد.
به طور میانگین هر روز بین ۵۰ تا ۶۰ نفر چهره‌پردازی می شوند و هر روز برای ۴۰ تا ۵۰ نفر از این هنروران ریش کامل نصب می‌شود. و در کل برای حدود ۹۰ درصد بازیگران ریش و در مواردی مو بافته شده است.
تنها برای فیلمبرداری سکانس های مربوط به اردوگاه نخیله ، مساحتی حدود ده هکتار زمین خاکبرداری و آماده سازی، چهار پل بر روی رودخانه های کوچک ساخته و ۱۲۰ چادر برپا شد.
لوکیشن اردو گاه نظامی نخیله در حاشیه رودخانه بهمنشیر در جنوب بود.
فیلمبرداری سریال مختارنامه چندین بار به دلیل نبود اعتبار مالی از سوی سیمافیلم، بیماری کارگردان، مشارکت کارگردان در ساخت برنامه های تبلیغاتی انتخابات ریاست جمهوری و آماده سازی دکورهای شهر و دارالعماره متوقف شد.
هنگامی که خبر ساخت مختارنامه توسط میرباقری اعلام شد، شهرام اسدی نیز مشغول آماده سازی سریالی با همین عنوان و موضوع بود!
به اعتقاد دست اندرکاران تولید این سریال، مختارنامه یکی از عظیم ترین و فاخرترین پروژه های ایران و خاورمیانه است که از نظر ابعاد اجرایی و مالی نظیر ندارد.
پس از آغاز به کار مجموعه مختارنامه، مسوولین سیما فیلم با تاکید بر لزوم ثبت و مستند کردن تجارب پروژه های تاریخى، از راه اندازی پروژه ای برای مستند کردن تجارب سریال های تاریخی در حال ساخت سیما خبر دادند.
پروژه ای پژوهشی با نام فرآیند تولید پروژه مختارنامه به گرد آوری تجارب هنری سریال مختارنامه می پردازد.
اغلب تهیه کنندگانی که در سیمافیلم در حال تهیه سریال یا تله فیلمی هستند، از واریز شدن بودجه های کلان سیمافیلم به سریال مختارنامه و امتیازهایی که برای گروه تولید آن در نظر گرفته اند، شکایت دارند و معتقدند توجه بیش از حد به گروه تولید مختارنامه، آسیب هایی جدی به تولیدات آنها وارد ساخته است.
در دیدار عزت الله ضرغامى، رئیس سازمان صدا و سیما از این پروژه، گروه تولید پیش بینی کرد فیلمبرداری این سریال تا پاییز سال جاری تمام شود تا بعد از اتمام فیلمبردارى، این سریال در سال ۱۳۸۸ برای پخش آماده شود.
فیلمنامه مجموعه مختارنامه سه بار توسط حسن میرباقرى، محمد بیرانوند و خود میرباقری بازنویسی شده است و متن فعلی تنها از جهت حوادث مستند تاریخی با متن قبلی مشترک است و از لحاظ دراماتیک، متن پخته‌تری است و به معیارهای دراماتیکی هم که میرباقری به آنها اعتقاد دارد نزدیک‌تر است
سایت بزرگ کاریابی